Audionabewerking is gewoon een beetje knippen en plakken? Een schuifje hier omlaag, een schuifje daar omhoog. En klaar. Dat kun je makkelijk zelf doen. Toch?
Dat is wel hoe mensen er vaak over denken. Zoals je weet komt er natuurlijk wel wat meer kijken bij het bewerken van audio.
Het begin
Oké, stel, je gaat een animatievideo maken. Dat deden wij zelf een tijdje geleden ook, en als stemmenbureau leek het ons leuk om niet met 1 voice-over te werken, maar een blik stemmen open te trekken. Iedereen nam op vanuit zijn eigen studio. Dat gaf meteen een uitdaging. Geen studio ter wereld klinkt hetzelfde. Volumes verschillen, microfoons klinken anders en akoestisch zijn er verschillen… De ene stem kan daardoor meer gaan opvallen dan de ander. Je wil alleen niet dat je kijkers dat horen.
Tijd voor de audio bewerking dus. Een proces dat je kunt opdelen in 3 stappen: editing, mixing en mastering.
Stap 1: Editing
Je hebt twee vormen van editing. Het schoonknippen van je audio, iets waar je meestal begint. Daarna edit je de muziek en soundeffects.
Spraak editen
Ik hoor mensen weleens denken: die voice-overs kunnen zo geweldig spreken, zo knap dat ze in één take een boodschap opnemen. Mocht je nog nooit bij een opname aanwezig zijn geweest, de meeste voice-overs die je hoort in een productie zijn een combinatie van meerdere takes. De beste takes worden gekozen en gecombineerd. Soms komt het eerste deel van een woord uit een andere take dan het tweede deel. Handig als je de intonatie net even anders wilt. Bij voice-overs die vanuit eigen studio werken, vraag ik daarom altijd om meerdere takes. Na het kiezen van de juiste takes, haal ik storende klikjes, ademhalingen en smakjes weg. Pauzes dik ik hier en daar aan of haal ik juist weg.
Muziek
De muziek knip je zoveel mogelijk op maat, voor zowel het beeld als de voice-over. Waar je een track probeert om te bouwen met een duidelijk intro, middenstuk en een outro. Zie audiohack #6 in onderstaande video.
Mocht je bij het kiezen van muziek meer moeten betalen voor de lange versie van een track dan de korte versie, dan raad ik je aan alsnog de lange versie te kopen. Omdat daarin meestal meer verschillen zitten (en legere passages) waardoor het veel makkelijker wordt de juiste edit te maken.
Bij onze explainer video zijn we nog een aantal stappen verder gegaan dan knippen alleen. Zo’n beetje heel de track is aan gort geknipt. En daarna opnieuw aan elkaar geplakt. Her en der voegden we extra’s toe, zoals de drone bij de trailer voice-over op 0:08. In onze AudioHack “Cheat ‘em Down” laten we zien hoe we dit gedaan hebben.
Live-action
Met editing kun je een hoop, maar niet toveren. In veel live-action producties gaan de acteurs daarom achteraf naar de geluidsstudio om zichzelf ‘na te synchroniseren’. Een reden zou kunnen zijn dat de opnamekwaliteit te slecht was. Of dat er te veel storende bijgeluiden in de set-opname zitten. Zoals windhozen of luidruchtig verkeer. Kun je dan niet gewoon het set-geluid aanpassen? Als je de dialoog namelijk harder zet in de audiomix, zet je ook meteen die storende bijgeluiden harder. En daar wilden we nu juist vanaf.
Stap 2: Mix
Goed. Alles is schoongemaakt, op maat geknipt en we hebben de juiste takes gekozen. Waar nodig zijn dialogen opnieuw opgenomen en sync onder de video gezet. We zijn klaar voor stap 2. Mixen. We zetten muziek, bijgeluiden en natuurlijk de spraak in balans. Dus haal de equalizers, compressors, effecten en de speciale processing, zoals de-essers of ruisonderdrukking, maar uit de kast.
De stemmen in onze explainer video waren allemaal opgenomen in de studio van de stemacteur zelf. Daar hoor je wel wat eigen DNA van elke geluidsstudio in terug. Met een goede equalizer en een gezonde dosis ervaring kan een audio engineer twee stemopnames gelukkig heel goed met elkaar matchen. Bij het combineren van meerdere stemmen is het belangrijkste doel dat ze lekker samengaan. Je moet dus het ‘midden’ vinden. Dat kan betekenen dat de best klinkende voice-over opname daardoor iets gedowngrade moet worden.
Pratend over de balans hebben we het natuurlijk niet alleen over het volume, maar ook over frequenties. De mid-hoge frequenties in een muziektrack kunnen de voice-over namelijk flink in de weg zitten. Lekker dan… Draai dus gerust de mid-frequenties een beetje terug in de muziektrack en maak ruimte voor de voice-over. Vervolgens kun je de muziek weer wat harder zetten. En daardoor komt de sfeer van de muziek beter over. In een goede mix hoor je sowieso alles, of je nu luistert via de speaker van je iPhone, headphones of in de bioscoop.
Hoe je dat doet, zie je in deze video:
En nog belangrijker: in een goede mix kun je de focus van de kijker bepalen. Als de voice-over iets zegt, je hoort tegelijkertijd muziek en ook nog eens 5 sound effects door elkaar heen, dan kun je wel raden wat er gebeurt. Chaos. Maar als je de voice-over nu zo knipt dat er even een stilte valt, kun je daar de sound effects wat harder zetten. En misschien tegelijkertijd de muziek wat zachter. Zo heeft je brein alle ruimte om de sound effects te horen. En als die dan precies benadrukken wat er in beeld te zien is, weet je zeker dat de kijker het moment goed in zich opneemt. Zo kan de audiomix gebruikt worden als een marketinginstrument, waarmee je de kijker laat zien en horen wat jij wil. Klinkt goed, toch?
In onze explainer hebben we de truc van het ‘sturen van de focus’ natuurlijk ook gebruikt, rond 0:54 seconden. Hier neemt de muziek even wat gas terug. De muziek wordt zelfs helemaal stopgezet, waardoor de stemacteur er echt uitspringt. Daarna hoor je de ‘box bel’. Ding ding ding! En komt de muziek weer vol in actie. Dit maakt het schrikeffect van de drie microfoontjes groter en creëert contrast. En contrast in de audio maakt een video gewoon interessanter om naar te kijken.
Stap 3: Mastering
Klaar? Bijna. De laatste stap in het proces is de mastering. In de mastering zorg je ervoor dat het geheel, ook wel bekend als de stereomix, nog beter wordt. We geven het geluid een extra upgrade. Natuurlijk qua sound, maar ook technisch moet het kloppen.
Bij online video is het zaak dat het geluid vooral tot z’n recht komt op een smartphone of laptop. Wat je vooral niet wilt, is dat je kijker tijdens de eerste seconden van je video op zoek moet gaan naar zijn volumeknop omdat de boel niet is geleveld en daarmee te zacht is. Belangrijk daarom dat je alles mixed op ongeveer -3db en, ook al mix je op professionele speakers af, je het ook uitprobeert op smartphone, of beter nog het crappy speakertje van de slechtste pc die je voorhanden hebben.
Wil je het allemaal superprofi, denk dan even aan deze: ben je net lekker in slaap gevallen bij je favoriete programma op de bank, krijg je bijna een hartverzakking van het reclameblok… Daarom is de ‘EBU R128’ norm in het leven geroepen. Alle commercials en TV-programma’s klinken daardoor even hard. Dat heeft voor de audionabewerking wel als gevolg dat je audio aan strenge eisen moet voldoen. Zie bijvoorbeeld de aanleverspecificaties van de STER.
Leuk hoor, Gijs. Maar wat vind jij nu het belangrijkste aan audionabewerking?
Dat je een productie echt kan versterken. Door dus de focus van de kijker te sturen. Of door de muziek zo te editen dat er ‘hoofdstukken’ in de video ontstaan. Als een explainer video eerst een probleem aankaart en daarna met de oplossing komt, zou je de muziek zo kunnen knippen dat het eerste deel wat rustiger is en dat er een duidelijke verandering in sfeer te horen is, zodra de oplossing in beeld komt. Met audio kun je duidelijke impulsen in de video aanbrengen. Dat vind ik gaaf. En ik geloof er in dat je met het juiste audiodesign een video zijn laatste boost geeft om tot te leven komen.
Vragen? Laat het weten in de comments!
